Cylindry, komórki i tajemnice: co kryje się w domu Melnikowa na moskowskich przejściach

Wyobraź sobie, że spacerujesz cichymi moskowskimi przejazdami i nagle natkniesz się na budynek, jakby przylądł z przyszłości. Nie, to nie scenariusz filmu fantastycznego. To realny dom zbudowany prawie sto lat temu. Dom Melnikowa – prawdziwa zagadka wśród starożytnych pałaców Moskwy. Jak się pojawił? Dlaczego jego forma jest tak niezwykła? I co kryje się dziś za jego ścianami?

Konstantyn Melnikow: architekt innowator

Zanim porozmawiamy o domu, zapoznajmy się z jego twórcą. Konstantyn Stepanowicz Melnikow urodził się w 1890 roku w prostym rolniczym rodzinnie. Mimo skromnego pochodzenia udało mu się uzyskać wykształcenie i stać się jednym z najjaśniejszych architektów swojej ery.

Melnikow zyskał sławę dzięki swoim innowacyjnym projektom w latach 20. XX wieku. Stworzył znany pawilon ZSRR na międzynarodowym wydziale w Paryżu, zbudował kilka klubów robotników w Moskwie i garaż dla autobusów na ulicy Noworiazanowska. Jego prace były cechowane odważnymi formami i nietypowymi rozwiązaniami.

Jednak w latach 30. styl Melnikowa przestał odpowiadać oficjalnej linii w architekturze. Jego projekty przestawano przyjmować na konkursach, a jego pomysły były odrzucane. Wtedy dom-mistrzostwo stał się dla architekta nie tylko mieszkaniem, ale też ucieczką, w której mógł kontynuować twórczość.

Mecz z dwóch cylindrów: jak powstała idea domu-UFO

W 1927 roku Melnikow postanowił zbudować dom marzeń dla swojej rodziny. Ale zamiast zwykłego budynku z czterema ścianami, wymyślił coś całkowicie szalonego dla tamtych czasów – dwa cylindry wtrzymane jeden w drugim.

Dlaczego cylindry? Melnikow uważał, że forma okrągła oszczędza materiały i przestrzeń. A jeszcze chciał udowodnić, że nawet w ciasnym moskowskim przejazdzie można stworzyć coś rewolucyjnego.

Jeszcze na temat:

• Dom-jajko na ulicy Mashkova: jak żyje się w najbardziej okrągłym budynku Moskwy
• Dom Zingera: jak amerykańskie maszyny do szycia przejęły Nevski Prospekt

Od pomysłu do rzeczywistości: historia budowy

Budowa domu rozpoczęła się w 1927 roku i trwała około dwóch lat. Było to trudne czas dla kraju, a Melnikowi przygotowano wiele przeszkód.

Najpierw architektowi trzeba było długo walczyć o pozwolenie na budowę. władzom podejrzewały niezwykły projekt. Ale Melnikow był uporny i w końcu otrzymał działkę w przejazdzie Krivoarbatski.

Budowa odbywała się głównie ręcznie. Melnikow sam zarządzał procesem, często wspinając się na drewniane konstrukcje i pokazując robotnikom, jak i co robić. Używał innowacyjnych technologii dla tamtych czasów, np. zbiornikowych konstrukcji drewnianych dla formy betonu.

Okna-komórki i pokoje-transformery: wewnątrz domu przyszłości

Jeśli z zewnątrz dom wzbudza formą, to wewnątrz jest równie zaskakujący. Melnikow wymyślił niezwykłą planistkę: w domu prawie nie ma prostych kątów, a pokoje można łatwo przekształcić.

Główna sztuka – okna-komórki. W domu jest kilkudziesiąt sztuk, które tworzą niesamowitą grę światła wewnątrz. Córka architekta wspominała, że ojciec mówił: „W moim domu zawsze jest słońce, nawet gdy nie ma go na zewnątrz”.

A jeszcze w domu była własna система wentylacji i ogrzewania, zaprojektowana do szczegółu. Latem chłodno, zimą ciepło – i to bez nowoczesnych klimatyzatorów!

Materiały i konstrukcja: sekret wytrzymałości

Dom Melnikowa to nie tylko niezwykła forma, ale też unikalne rozwiązanie inżynierskie. Ściany domu zbudowane są z cegły, ale bez użycia metalowej zbrojenia. Zamiast tego Melnikow użył specjalnego systemu kładzenia cegły, który zapewnił wytrzymałość konstrukcji.

Do izolacji ścian stosowano opary koksownicze – odpady z produkcji metalurgicznej. To było tanie i skuteczne rozwiązanie.

Strop w domu drewniane, co było typowe dla tamtych czasów. Ale Melnikow używał specjalnej konstrukcji bel, która pozwoliła stworzyć duże otwarte przestrzenie wewnątrz domu.

Znane sześciokątne okna wykonane są z drewna. Ich kształt nie tylko estetyczny, ale również funkcjonalny – pozwala równomiernie rozłożyć obciążenie na ściany.

Wewnętrzny świat cylindrów: planistka i komunikacja

Dom składa się z trzech pięter. Na pierwszym piętrze znajduje się przestronna salę, kuchnia i jadalnia. Na drugim – sypialnie. Interesujące jest to, że Melnikow zaprojektował dla siebie i żony dwie osobne sypialnie, połączone wspólną tarasem. Trzecie piętro to miejsce pracy architekta, duża światła warsztat.

Jedną z najciekawszych cech domu jest możliwość przekształcania przestrzeni. Melnikow zaprojektował system przesuwnych przegród, które pozwalały zmieniać planistkę w zależności od potrzeb rodziny.

Dla swoich czasów dom był wyposażony w bardzo nowoczesne rozwiązania. Tutaj była centralna systemy ogrzewania, zaprojektowana naturalna wentylacja, kanalizacja i wodociąg, prąd.

Od domu mieszkaniowego do muzeum: podróż przez czas

Dom Melnikowa przeżył wiele wydarzeń. Na początku był tylko mieszkaniem dla rodziny architekta. W tym miejscu wychowywali się jego dzieci, tutaj on pracował nad nowymi projektami.

W latach 30. Melnikow trafił w niesławną pozycję u władz. Jego innowacyjne pomysły nie pasowały do oficjalnej architektury tamtego czasu. Domy był dla niego ucieczką i warsztatem, gdzie kontynuował twórczość pomimo zakazów.

Po śmierci architekta w 1974 roku dom nie opusty. W tym miejscu mieszkał jego syn, malarz Wiktor Melnikow. On utrzymywał dom w takim stanie, w jakim go zaprojektował ojciec.

Bitwa o dziedzictwo: jak dom został muzeum

Ważną rolę w zachowaniu domu odegrała córka architekta, Ludmila Melnikowa. Po śmierci ojca aktywnie walczyła, aby dom uzyskał status obiektu kultury. Dzięki jej wysiłkom i wsparciu społecznemu w 1988 roku dom Melnikowa został uznany za obiekt dziedzictwa kulturowego.

Jednak droga do przemiany domu w muzeum była długa. Dopiero w 2014 roku, po wieloletnich sporach i sądowych rozprawach, dom w końcu stał się muzeum. Dziś każdy może zobaczyć to cuda architektury z wewnątrz. Prawda, trudno się tam dostać – ekskursje przeprowadzane są tylko dla małych grup, aby zachować delikatną atmosferę domu.

Tajemnice i legendy betonowych cylindrów

A oto to, co nie jest legendą – to akustyka domu. Dzięki cylindrycznej formie w nim tworzony jest niezwykły efekt: szepty z jednego końca pokoju dosłownie słychać na drugim. Wyobraź sobie, jakim było dla dzieci Melnikowa – nie było tajemnic przed rodzicami!

Jeszcze jedna ciekawa detale – kolor domu. Dziś jest szary, ale pierwotnie Melnikow chciał pokolorować go w jasnożółty kolor. Wyobraź sobie, jakby wyróżniał się wśród innych budynków?

Dom, który przeżył mimo wszystko

Historia domu Melnikowa to historia przeżycia. W czasie radzieckim chcieli go zdemolować, uważając za „formalistyczne nadmiar”. Później czasem dom powoli się niszczył z powodu braku remontu.

Ale dom wytrzymał. W dużej mierze dzięki rodzinie Melnikowa i entuzjastom, którzy walczyli o jego zachowanie.

Dziś dom Melnikowa to obiekt dziedzictwa kulturowego Rosji. Wchodzi na listę budynków świata, które są zagrożone zniszczeniem. Ale teraz mu nie grozi demontaż – raczej wyzwanie w formie zachowania dla przyszłych pokoleń.

To nie tylko pamiętnik architektury. To żywe odwzorowanie idei, które do dziś wydają się futurystyczne. Naszym zadaniem jest zachowanie nie tylko ścian, ale i ducha tego miejsca.

Dom Melnikowa dziś: miejsce perełki dla architektów

Dziś dom Melnikowa to prawdziwa Mekka dla architektów z całego świata. Do niego przyjeżdżają, żeby zobaczyć, jak proste kształty geometryczne mogą stworzyć coś niezwykłego.

Ale dom interesuje nie tylko specjalistów. Zwykli odwiedzający też są w zachwycie. Wiele ludzi mówi, że po odwiedzeniu tego miejsca zaczynają patrzeć na przestrzeń wokół siebie inaczej.

Dom Melnikowa to nie tylko stary budynek. To symbol tego, jak jedna odważna idea może przeżyć swój czas i nadal wdrażać ludzi przez dekady. A może, spacerując po moskowskich przejazdach i patrząc na ten niesamowity dom, ktoś z nas też podejmie decyzję o realizacji swojej najbardziej szalonej marzenia?

Okładka: mosproektkompleks.ru